BÀI TIỂU LUẬN TÌNH HUỐNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỂ THAM KHẢO SỐ 01

Trung tâm viết Thành Nam giới thiệu

Bài tiểu luận tình huống quản lý nhà nước sô 01 dùng để tham khảo. 

MỤC LỤC

	Trang
Lời nói đầu	2
I. Mô tả tình huống	4
II. Mục tiêu cần đạt được khi giải quyết tình huống	4
III. Phân tích xử lý tình huống	4
1. Mục tiêu của tình huống	4
2. Cơ sở lý luận	4
3. Nguyên nhân dẫn đến tình huống	5
4. Phân tích diễn biến tình huống	9
IV. Phương án giải quyết tình huống	10
1. Xây dựng phương án	10
2. Đánh giá ưu, nhược điểm của phương án	10
V. Lựa chọn phương án tối ưu	12
Kết luận	14
Kiến nghị	14

LỜI NÓI ĐẦU

Công tác đền bù giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất là vấn đề phức tạp mang tính chất kinh tế - xã hội tổng hợp, thể hiện bản chất kinh tế của các mối quan hệ về đất đai và chính sách, xã hội của Nhà nước. Vì vậy, đây là vấn đề luôn nhận được sự quan tâm của nhiều ngành, nhiều cấp, của các tổ chức và cá nhân có liên quan.

Trong thời gian qua, thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế, củng cố quốc phòng, an ninh, kết hợp đảm bảo an sinh xã hội và lợi ích của nhân dân, tại nhiều địa phương trên phạm vi cả nước diễn ra hoạt động thu hồi đất và đền bù giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án phát triển. Vì lợi ích chung, đại bộ phận người dân trong khu vực thu hồi đất đều đồng tình, ủng hộ và tự giác thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, không ít người còn vì lợi ích chung đã chịu một phần thiệt thòi, giúp chính quyền các địa phương đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng.

Tuy nhiên, mặc dù Nhà nước đã có hàng loạt quy định về vấn đề bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi cá nhân, tổ chức bị thu hồi đất nhưng trên thực tế quá trình thực hiện gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc, chưa đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Thậm chí có lúc, có nơi xảy ra vụ việc phức tạp, kéo dài, làm chậm tiến độ thực hiện dự án, gây tổn hại về kinh tế và ảnh hưởng trật tự trị an xã hội, mất nhiều thời gian và công sức giải quyết. Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến hiện tượng này là người dân trong diện di dời, giải toả phải thay đổi nghề nghiệp, điều kiện sống, học tập, thay đổi tập quán và các vấn đề tâm lý, xã hội khác. Mặt khác, một số cán bộ thực hiện công tác đền bù, giải phóng mặt bằng còn chưa thực hiện đúng các quy định pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Để góp phần giải quyết các đòi hỏi khách quan cũng như tính cấp thiết của vấn đề này, tiểu luận xin đề cập đến một tình huống phổ biến nảy sinh từ công tác đền bù, giải phóng mặt bằng tại nhiều địa phương hiện nay, từ đó tìm ra phương án và kiến nghị biện pháp giải quyết, nhằm kết hợp hài hoà giữa lợi ích của Nhà nước với lợi ích của cá nhân, tổ chức thuộc diện Nhà nước thu hồi đất.

          I. MÔ TẢ TÌNH HUỐNG

Ông Ngô Văn N, 71 tuổi, trú tại , xã M.X, huyện T.T, tỉnh B.R – V.T là người có mặt đầu tiên tại vùng đất này để khai hoang, lấy đất canh tác và sinh sống ổn định từ đó đến nay. Đây là một khu đất đẹp, nằm trong dự án quy hoạch đô thị mới P.M, được chính quyền địa phương công bố vào tháng 2/2009. Tháng 20/4/2009, gia đình ông nhận được thông báo về lý do thu hồi, diện tích đất bị thu hồi (gần 2 ha đất, tức là khoảng 70% diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng), nhưng ông không phản đối. Tuy nhiên, khi số tiền đền bù chỉ có  8.000-12.000 đồng/m² và một ít phụ cấp khác tổng cộng chưa đến 50.000 đồng/m² (trong khi đó, với 1m² đất, công ty này chỉ khai thác đất thịt thôi, chưa tính khai thác đất sét nằm sâu 15m dưới lòng đất thịt thì tổng thu nhập đã hơn 600.000 đồng/m²), thì gia đình ông cùng nhiều người dân đã không đồng tình với giá đền bù và cho rằng việc áp giá khu đất quá thấp để phục vụ cho lợi ích kinh doanh của một công ty, không tính đến lợi ích của dân. Trong khi đó, hiện tại, cũng là đất nông nghiệp, bên cạnh diện tích đất của gia đình ông N bị giải tỏa (vẫn 12.000 đồng/m²) thì người ta bán giá thị trường được 400.000 đồng/m². Chắc chắn chính quyền biết rõ giá đất như thế, nhưng vẫn áp giá đền bù thấp hơn giá thị trường quá nhiều. Đây cũng là giá chung do Uỷ ban nhân dân tỉnh quy định và Uỷ ban nhân dân huyện phải chấp hành. Vì vậy, ngày 15/5, ông N và một số hộ dân đã đi khiếu nại đến UBND huyện T.T, nhưng khi chưa được giải quyết thấu đáo (chưa nhận được văn bản nào về việc giải quyết khiếu nại) thì ngày 18/6 đã bị UBND huyện mang xe, lực lượng đến cày ủi, san bằng tất cả vườn tược, tức là sau có 3 ngày (ngày 15/6) UBND tỉnh có công văn yêu cầu Thanh tra tỉnh kiểm tra toàn bộ khiếu nại của các hộ dân. Những vườn cây trái xum xuê giờ chỉ còn là những thân cây khô, trơ gốc. Riêng gia đình ông N vốn sinh sống nhờ cây điều, tràm, mai cảnh... trong vườn giờ không còn phương tiện để sinh sống. Cho đến khi bị cưỡng chế, gia đình ông N và các hộ dân ở đây chưa hề được ký vào bất kỳ một văn bản nào liên quan đến đền bù, giải tỏa, chưa ký nhận tiền. Việc cưỡng chế trên có sự đồng ý của Uỷ ban nhân dân tỉnh.

II. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT ĐƯỢC KHI GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

          Mục tiêu cần đạt được khi giải quyết tình huống là tìm ra phương án tối ưu và kiến nghị biện pháp giải quyết tình huống trên cơ sở các quy định của pháp luật về đất đai, nhất là quy định về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất hiện nay.

          III. PHÂN TÍCH XỬ LÝ TÌNH HUỐNG

          1. Mục tiêu của tình huống

          Mục tiêu của tình huống là xác định các hiện tượng phổ biến nảy sinh trong lĩnh vực đền bù, giải toả đất đai để thực hiện các chương trình, dự án phát triển kinh tế của Nhà nước và của các địa phương trên thực tế hiện nay đã và đang còn nhiều vướng mắc và phức tạp trong quá trình thực hiện từ phía các cơ quan chức năng, dẫn đến không ít bức xúc trong nhân dân.

          2. Cơ sở lý luận

Kể từ năm 2003 đến nay, thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ VII Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Nhà nước đã ban hành rất nhiều quy định về lĩnh vực này, đặc biệt là ban hành Luật đất đai năm 2003, thay thế Luật đất đai năm 1993; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật đất đai năm 1998; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật đất đai năm 2001. Luật đất đai năm 2003 đã dành riêng một mục với 8 điều luật quy định một số vấn đề cơ bản nhất về thu hồi đất. Tiếp đó, tại Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 về thi hành Luật đất đai cũng đã có hướng dẫn về vấn đề này. Trên cơ sở các văn bản trên, Chính phủ ban hành các nghị định chuyên biệt về vấn đề này như Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai. Qua nhiều năm thực hiện, các nghị định trên đã được bổ sung theo Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13 tháng 8 năm 2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư;

Để thực hiện thống nhất các quy định của Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành nhiều thông tư hướng dẫn như Thông tư số 01/2005/TT-BTNMT ngày 13 tháng 4 năm 2005 hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của Chính phủ về thi hành Luật đất đai; Thông tư liên tịch số 14/2008/TTLT-BTC-BTNMT ngày 31 tháng 01 năm 2008 và Thông tư số 06/2007/TT-BTNMT ngày 15 tháng 6 năm 2007 hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai…Ngoài ra, các quy định về thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất còn được đề cập đến trong một số văn bản pháp lý khác. Đây chính là các cơ sở pháp lý cần thiết cho hoạt động của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đồng thời xác định trách nhiệm tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý của người dân khi bị thu hồi đất.

          3. Nguyên nhân dẫn đến tình huống

Các nguyên nhân dẫn đến tình huống phát sinh trong lĩnh vực thu hồi đất và bồi thường giá trị quyền sử dụng đất của gia đình ông N và nhiều hộ dân khác tại địa bàn ấp P.T, xã M.X, huyện T.T, tỉnh B.R – V.T xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.

a) Nguyên nhân khách quan

Các nguyên nhân khách quan dẫn đến tình huống nêu trên bao gồm các nguyên nhân xuất phát từ tính tất yếu của quá trình xây dựng nền kinh tế, củng cố quốc phòng, an ninh của đất nước diễn ra trên các địa bàn lãnh thổ có vị trí địa lý thuận lợi cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế-kỹ thuật của quốc gia đều cần có đất (Ví dụ: xây dựng các trung tâm hành chính vốn chưa tương xứng với vị thế và đảm bảo cho hoạt động công quyền tại nhiều địa phương; xây dựng các công trình trọng điểm quốc gia; xây dựng nhà ở dành cho sinh viên, người nghèo và người có thu nhập thấp; xây dựng thuỷ điện; các trường bắn, bãi tập cho các nhà trường và hoạt động diễn tập chiến đấu của các đơn vị vũ trang; xây dựng các trường học đạt tiêu chuẩn theo quy định của Bộ Giáo dục và đào tạo; xây dựng các trung tâm dịch vụ; hoàn thiện các tuyến đường giao thông huyết mạch của quốc gia và đường giao thông nối liền các địa phương, nội tỉnh, nội huyện và trên địa bàn các xã, phường, thị trấn…). Vì lợi ích quốc gia và lợi ích chung của xã hội, Nhà nước tiến hành thu hồi đất của cá nhân để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế, nhưng có bồi thường cho những người có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật (người bị thu hồi đất có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc có đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 50 Luật đất đai, trừ các trường hợp được quy định tại khoản 2, 3, 4,5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 và 12 Điều 38 và các điểm b, c, d, đ và g khoản 1 Điều 43 của Luật đất đai).

Việc thu hồi đất của cá nhân diễn ra tràn lan trên nhiều địa phương hiện nay còn xuất phát từ sự yếu kém trong công tác quy hoạch đất đai, sự hạn chế về tầm nhìn trong xác định mục tiêu cho sự phát triển kinh tế và nhiều lĩnh vực xã hội khác của các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương.

Bên cạnh đó, các quy định pháp luật về đất đai nói chung và về lĩnh vực thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người bị thu hồi đất còn nhiều bất cập. Ngoài Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thì vấn đề pháp lý này còn được quy định rải rác trong nhiều văn bản pháp lý khác, khiến cho việc nắm bắt và triển khai thực hiện rất khó khăn. Qua nhiều năm, trước những vấn đề vướng mắc, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 69/2009/NĐ-CP để bổ sung, nhưng bản thân Nghị định này cũng vẫn rất chung chung và về mặt kỹ thuật lập quy còn chưa đáp ứng được yêu cầu (quá nhiều lỗi về mặt nội dung, phải đính chính lại). Nội dung của các văn bản đặt ra nhiều phương án bồi thường mang tính chất chung để chính quyền lựa chọn cho phù hợp nhưng thực chất lại là cơ sở tạo nên sự tuỳ tiện, nhất là khi không kết hợp chặt chẽ với việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Ví dụ: theo quy định thì người bị thu hồi đất đang sử dụng vào mục đích nào thì được bồi thường bằng việc giao đất mới có cùng mục đích sử dụng, nhưng giá trị của đất đai không giống như các loại hàng hoá thông thường khác, vì vậy, nhiều mảnh đất có cùng mục đích sử dụng nhưng không có cùng giá trị, khiến người dân khó chấp nhận. Trường hợp của ông N được bồi thường bằng giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm có quyết định thu hồi do Uỷ ban nhân dân tỉnh công bố, nhưng thấp hơn rất nhiều so với giá trị quyền sử dụng đất có tính chất tương tự được giao dịch dân sự trên địa bàn, khiến cho ông N không đồng ý. Để phát triển kinh tế và đảm bảo nhà ở cho người dân, chính quyền địa phương tỉnh BR-VT đã quyết định thu hồi đất của gia đình ông N để thực hiện dự án khu đô thị P.M nhưng không tính đến sự phù hợp giữa giá trị quyền sử dụng đất (giá đất) trả cho ông N, các chi phí đầu tư vào đất thực tế. Điều này cũng bắt nguồn từ quy định về khung giá các loại đất tại Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2004 xác định khung giá tối thiểu và tối đa quá rộng và kể cả mức tối đa cũng đã không còn phù hợp với thực tế tại nhiều địa phương, trong đó có địa bàn tỉnh BR-VT.

Từ các nguyên nhân khách quan chủ yếu trên đã khiến cho công tác thu hồi và bồi thường đất đai hiện nay trở nên phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến tính bền vững cho sự phát triển kinh tế, ổn định trật tự xã hội tại địa phương, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.

b) Nguyên nhân chủ quan

Một trong những nguyên nhân chủ quan cơ bản nhất dẫn đến sự phức tạp trong việc thu hồi và bồi thường giá trị quyền sử dụng đất của gia đình ông N nói riêng và nhiều người dân bị thu hồi đất nói chung là sự thiếu đồng thuận của người dân về phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư của chính quyền địa phương. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan có thẩm quyền trong xác định giá đất để tính bồi thường, giá tính hỗ trợ phù hợp với địa phương trên cơ sở quy định về khung giá các loại đất tại Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2004 về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất. Tuy nhiên, việc xác định giá đất, giá tính hỗ trợ phải trên cơ sở phương pháp so sánh, phương pháp thu nhập mà UBND tỉnh BR-VT đã không dựa trên cơ sở đó để xác định. Sự phát triển kinh tế của địa phương không chỉ ưu tiên cho các công ty lớn (công ty kinh doanh bất động sản P.M) mà còn phải tính đến quyền lợi của nhân dân. Mất đất kéo theo việc mất nguồn thu nhập ổn định mà ông N và nhiều người dân đã tạo lập trong nhiều năm, mất đi phương tiện để nuôi sống bản thân và gia đình trong khi việc chuyển đổi nghề nghiệp hay gây dựng lại “cơ nghiệp” không thể “một sớm, một chiều”.

Sự thiếu quan tâm đến lợi ích của người dân trong đó có gia đình ông N của chính quyền địa phương tỉnh BR-VT thể hiện quan điểm đặt lợi ích của thiểu số lên trên lợi ích của đa số, khiến người dân bị thu hồi đất bất mãn, không ủng hộ kế hoạch và phương án bồi thường, hỗ trợ của chính quyền. Điều này bắt nguồn từ sự thiếu trách nhiệm với dân của lãnh đạo và cán bộ Ban đền bù giải toả huyện TT, lãnh đạo UBND huyện TT và UBND tỉnh BR-VT, bởi số tiền bồi thường, hỗ trợ cho gia đình ông N do Công ty P.M chi trả trước, sau đó được trừ vào số tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp theo quy định tại Nghị định số 197/2004/NĐ-CP. Khi xây dựng khung giá đất ở địa phương và quy hoạch đất đai để xây dựng khu đô thị P.M đã không thực hiện cơ chế dân chủ lấy ý kiến nhân dân.

Bên cạnh đó, sự thiếu hiểu biết của gia đình ông N và nhiều hộ dân ấp P.T trong việc phối hợp với các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội ở địa phương để thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của mình, thể hiện tiếng nói một cách kịp thời, cùng với chính quyền quyết định vấn đề đất đai trên phạm vi địa phương và của chính mình.

          4. Phân tích diễn biến tình huống

          Việc chính quyền địa phương quy hoạch đất của gia đình ông N và nhiều hộ dân ấp ấp P.T để xây dựng khu đô thị P.M là hoàn toàn phù hợp với chủ trương của Nhà nước trong việc thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế theo quy định tại Khoản 1 Điều 38 Luật đất đai năm 2003. Chính quyền cũng đã thực hiện đúng quy định về thời hạn thông báo cho người bị thu hồi đất biết lý do thu hồi, phương án tổng thể về bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư trước khi thu hồi đất theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, việc xác định giá đất để bồi thường mặc dù nằm trong khung giá đất do  Chính phủ quy định nhưng không phù hợp với thực tế địa phương chứng tỏ UBND tỉnh đã không thực hiện phương pháp so sánh trong xác định giá đất (đất ở, đất vườn) và phương pháp thu nhập trong xác định giá bồi thường hoa lợi trên đất của gia đình ông N. Theo quy định khung giá đất trồng cây hàng năm trên địa bàn xã đồng bằng như xã M.X có khung giá do Chính phủ xác định: mức tối thiểu là 4000 đồng/m² và mức tối đa là 90.000 đồng/m². Như vậy, UBND tỉnh BR-VT không chỉ xác định giá bồi thường thấp trong khung do Chính phủ quy định (vốn đã lạc hậu so với thực tế).

          Để thu hồi đất của gia đình ông N, UBND huyện T.T đã không ban hành quyết định hành chính mà chỉ thông báo cho ông N về lý do thu hồi, phương án bồi thường là không đúng. Quyết định hành chính về thu hồi đất phải được ban hành bằng văn bản và chuyển cho ông N trước, trong đó có nội dung về lý do thu hồi và phương án bồi thường.

          Bên cạnh đó, khi ông N khiếu nại theo đúng thời hiệu thì đã không được UBND huyện T.T giải quyết theo quy định tại Điều 138 Luật đất đai 2003; Điều 162, 163, 164 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 về thi hành Luật đất đai và các quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo hiện hành trước khi tiến hành cưỡng chế. Mặt khác, việc khiếu nại và cưỡng chế đều có sự đồng ý của UBND tỉnh. Những việc làm này hoàn toàn không đúng với các quy định pháp luật về giải quyết khiếu nại quyết định thu hồi đất (phần liên quan đến giá bồi thường, mức hỗ trợ) và cưỡng chế thi hành quyết định thu hồi đất do pháp luật quy định. Điều đó càng gây nên tâm lý bức xúc của ông N, dẫn đến mất niềm tin vào chính quyền các cấp. Lợi ích của ông và gia đình không được đảm bảo sẽ ảnh hưởng đến kinh tế của gia đình, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất trật tự xã hội tại địa phương khi gia đình không còn nguồn sinh sống, không công ăn việc làm.

          IV. PHƯƠNG ÁN GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

          1. Xây dựng phương án

Để giải quyết tình huống trên, tiểu luận đề xuất hai phương án sau:

          Phương án 1: Bồi thường giá trị quyền sử dụng đất theo giá thị trường và hỗ trợ để ổn định đời sống, đào tạo chuyển đổi ngành nghề, bố trí việc làm mới.

          Phương án 2: Xác định giá bồi thường và mức hỗ trợ theo hướng có lợi nhất theo quy định của pháp luật.

          2. Đánh giá ưu, nhược điểm của phương án

Nội dung	Ưu điểm	Nhược điểm
Phương án 1	Đạt được sự đồng thuận từ phía người dân bị thu hồi đất. Thể hiện sự quan tâm của chính quyền với lợi ích của nhân dân địa phương.	- Không đảm bảo được sự kết hợp hài hoà giữa lợi ích của chính quyền địa phương với nhân dân và công ty P.M, thậm chí, không nhận được sự đồng thuận từ phía Công ty P.M, bởi Công ty này sẽ phải ứng trước tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và kinh phí tổ chức thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng theo phương án đã được xét duyệt (sau này được ngân sách nhà nước hoàn trả bằng hình thức trừ vào tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp). Đây là một khoản kinh phí lớn và có ảnh hưởng không nhỏ đến kinh phí thực hiện dự án. Như vậy, dự án phát triển kinh tế có thể sẽ không thực hiện được do điều kiện đầu tư không thuận lợi, kinh phí ban đầu quá cao. Trong trường hợp kinh phí chi trả bồi thường, hỗ trợ quá lớn thì nguồn thu vào ngân sách nhà nước cũng sẽ không còn. - Không phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất.
Phương án 2	Đảm bảo được sự hài hoà giữa lợi ích của người dân, của chính quyền địa phương và của Công ty P.M, giải quyết tốt mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và ổn định an ninh, trật tự tại địa phương. Đồng thời phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành.	Các quy định pháp luật hiện hành về bồi thường giá trị quyền sử dụng đất và hỗ trợ bằng tiền để ổn định đời sống, đào tạo chuyển đổi ngành nghề, bố trí việc làm mới hiện nay chưa phù hợp với thực tế, thiếu cơ chế hữu hiệu để thực hiện.

         

V. LỰA CHỌN PHƯƠNG ÁN TỐI ƯU

Từ sự phân tích các ưu, nhược điểm của hai phương án trên, phương án thứ hai tối ưu hơn cả, bởi nó giúp đạt được các mục tiêu là đảm bảo được tính khả thi của dự án và đạt được đồng thuận từ phía người dân, công ty P.M trong việc bồi thường, hỗ trợ cho người dân bị thu hồi đất.

Để thực hiện phương án này, chính quyền địa phương cần thực hiện đúng các thủ tục pháp lý về thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ người bị thu hồi đất theo quy định của pháp luật. Cụ thể như sau:

Bước 1: UBND tỉnh phối hợp với Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư huyện T.T, Sở Tài chính để thẩm định lại phương án bồi thường, hỗ trợ cho những người bị thu hồi đất ở ấp P.T, trong đó có gia đình ông N trong thời gian tối đa là 15 ngày làm việc.

Bước 2. UBND huyện T.T giải quyết khiếu nại của ông N và các hộ dân về bồi thường, hỗ trợ theo quy định tại Điều 138 Luật đất đai; Điều 63 và Điều 64 Nghị định số 84/2007/NĐ-CP; các quy định pháp luật hiện hành về khiếu nại, tố cáo. Đồng thời, giải thích rõ cho ông N theo quy định tại khoản 2 Điều 40 Nghị định số 169/2009/NĐ-CP thì trong khi chưa có quyết định giải quyết khiếu nại, ông N vẫn phải tiếp tục thực hiện quyết định thu hồi đất. Sau này, nếu cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có kết luận việc thu hồi đất là trái pháp luật thì sẽ dừng thực hiện quyết định thu hồi đất; UBND huyện T.T sẽ ban hành quyết định hủy bỏ quyết định thu hồi đất đã ban hành và bồi thường thiệt hại do quyết định thu hồi đất gây ra (nếu có). Trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có kết luận việc thu hồi đất là đúng pháp luật thì ông N phải chấp hành quyết định thu hồi đất.

Bước 3.UBND tỉnh phân cấp cho UBND huyện T.T thông qua Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư huyện để thuyết phục các bên: người dân và Công ty P.M chấp nhận một phương án bồi thường, hỗ trợ theo hướng kết hợp hài hoà lợi ích của các bên, cụ thể như:

- Bồi thường theo hướng tăng thêm không quá 20% so với mức giá tối đa của khung giá đất cùng loại (Phù hợp với quy định tại Điều 5 Nghị định của Chính phủ số 188/2004/NĐ-CP).

- Tiến hành hỗ trợ ổn định đời sống và ổn định sản xuất cho gia đình ông N theo quy định tại Điều 20 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP. Cụ thể là hỗ trợ ổn định đời sống trong thời gian 6 tháng (vì không phải di chuyển chỗ ở). Mức hỗ trợ cho một nhân khẩu của gia đình ông N được tính bằng tiền tương đương 30 kg gạo trong 01 tháng theo thời giá trung bình tại thời điểm hỗ trợ của địa phương.

Bước 4. UBND huyện T.T phân cấp cho UBND xã M.X phối hợp với các tổ chức chính trị-xã hội, đoàn thể trên địa bàn tổ chức, tuyên truyền, vận động về chính sách bồi thường, hỗ trợ, thực hiện giải phóng mặt bằng theo đúng quyết định thu hồi đất. Đồng thời, chỉ đạo Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư lập và tổ chức thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ đã được phê duyệt (UBND huyện T.T phê duyệt theo phân cấp của UBND tỉnh hoặc trình UBND tỉnh phê duyệt).

Bước 5. UBND huyện T.T nhanh chóng chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ để gia đình ông N và các hộ dân khác ổn định cuộc sống. Đồng thời, phối hợp với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trên địa bàn để hỗ trợ tạo nghề và việc làm cho người dân.

KẾT LUẬN

          Thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ cho người dân bị thu hồi đất là vấn đề phức tạp không chỉ của tỉnh BR-VT mà còn của nhiều địa phương khác trên phạm vi cả nước. Phần lớn các dự án, chương trình phát triển kinh tế cần thu hồi đất của người dân để thực hiện thành công thì đều cần đến sự đồng tình, ủng hộ từ phía nhân dân, đặc biệt là những người bị thu hồi đất. Muốn vậy, chính quyền các địa phương phải thực sự quan tâm đến lợi ích của người dân bị thu hồi đất, thể hiện ở việc bồi thường thoả đáng và hỗ trợ cho họ ổn định đời sống, tạo điều kiện chuyển đổi nghề nghiệp, hỗ trợ thông tin để họ tự tạo công ăn việc làm cho mình. Không nên vì lợi ích của thiểu số mà ảnh hưởng đến lợi ích chung của cộng đồng dân cư hoặc vì lợi ích kinh tế trước mắt mà quên đi những tác động xấu về mặt xã hội như trực tiếp làm cho một bộ phận người nông dân mất đất sản xuất, thất nghiệp, thu hẹp diện tích đất canh tác..., đồng thời tiềm ẩn các nguyên nhân dẫn đến các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn trong xã hội, đặc biệt là sự mất niềm tin vào chính quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.

KIẾN NGHỊ

Để thực hiện phương án tối ưu nêu trên, tiểu luận kiến nghị một số biện pháp cụ thể như sau:

Thứ nhất, đối với Trung ương: Chính phủ cần nhanh chóng nhất thể hoá các quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trong một văn bản pháp lý, tránh để lĩnh vực này được quy định rải rác trong nhiều văn bản như hiện nay, rất khó khăn cho quá trình tổ chức thực hiện. Đồng thời, sửa đổi khung giá các loại đất cho phù hợp với tình hình thực tế.

Thứ hai, đối với địa phương:

- UBND tỉnh BR-VT cần nắm bắt chính xác thông tin về giá trị quyền sử dụng đất nông nghiệp được chuyển nhượng trên thực tế để xác định khung giá đất trên địa bàn cho phù hợp, làm cơ sở để tính giá đất bồi thường trong trường hợp phải thu hồi đất của cá nhân để phát triển kinh tế. Khi phê duyệt các phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cần nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân để kịp thời thực hiện các biện pháp động viên, giải thích, tuyên truyền. Với các phương án phân cấp cho UBND huyện T.T phê duyệt và thực hiện thì cần theo dõi, kiểm tra để kịp thời chỉ đạo điều chỉnh cho phù hợp. Trường hợp nảy sinh khiếu nại, tố cáo thì cần chỉ đạo cấp dưới giải quyết nhanh chóng, triệt để, tránh gây bức xúc cho nhân dân.

- UBND huyện T.T cần tích cực, chủ động tham mưu cho cấp trên trong xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất của người dân một cách hợp lý, đảm bảo kết hợp hài hoà lợi ích của người bị thu hồi đất với việc thực hiện có hiệu quả các dự án, chương trình phát triển kinh tế, củng cố quốc phòng, an ninh trên phạm vi địa phương. Tăng cường mối quan hệ với chính quyền các xã để kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân, đặc biệt là giải quyết thoả đáng theo đúng quy định pháp luật các khiếu nại, tố cáo của người dân khi phải thực hiện quyết định thu hồi đất.

- UBND xã M.X cần phát huy vai trò là cấp chính quyền cơ sở gần dân nhất, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân bị thu hồi đất để kịp thời phản ánh với cấp trên. Phát huy vai trò trong kiến nghị, đề xuất cấp trên xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phù hợp với đặc thù cuộc sống và sản xuất của các hộ dân bị thu hồi đất.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.     Bộ Tài chính - Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thông tư liên tịch số 14/2008/TTLT-BTC-BTNMT ngày 31 tháng 01 năm 2008 hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 của Chính phủ quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai;

2.     Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thông tư số 06/2007/TT-BTNMT ngày 15 tháng 6 năm 2007 hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai;

3.     Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thông tư số 01/2005/TT-BTNMT ngày 13 tháng 4 năm 2005 hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của Chính phủ về thi hành Luật đất đai;

4.     Bộ Tài chính, Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07 tháng 12 năm 2004  về hướng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;

5.     Chính phủ, Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 về thi hành Luật đất đai;

6.     Chính phủ, Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13 tháng 8 năm 2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư;

7.     Chính phủ, Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 quy định bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai;

8.     Chính phủ, Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;

9.     Chính phủ, Đính chính số 181/ĐC-CP ngày 23 tháng 10 năm 2009 đính chính Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13 tháng 8 năm 2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư;

10.                        Chính phủ, Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2004 về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất;

11.                        Chính phủ, Nghị định số 182/2004/NĐ-CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai;

12.                        Chính phủ, Nghị định số 17/2006/NĐ-CP ngày 27 tháng 01 năm 2006 về sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai và Nghị định số 187/2004/NĐ-CP về việc chuyển công ty nhà nước thành công ty cổ phần;

Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật số 13/2003/QH11 ngày 26 tháng 11 năm 2003 về đất đai;